NƯỚC, MÔI TRƯỜNG NƯỚC TRONG CƠ THỂ VÀ MỘT CÁCH NHÌN MỚI VỀ VIỆC UỐNG NƯỚC
Nước là thành phần quan trọng của cơ thể người giúp duy trì những hoạt động từ đơn giản như cân bằng thải nhiệt, vận chuyển lưu thông đến các phản ứng hóa học phức tạp trong cơ thể. Môi trường bên trong cơ thể – nội mô được cấu tạo dạng nước. Hiện nay nhu cầu về nước càng được chú trọng trong lĩnh vực sức khỏe y tế, đặc biệt khi những lúc thời tiết đang ở vào lúc khô hanh, độ ẩm thấp, kèm theo những bệnh cảm, siêu vi gây sốt cao.
1/ Nước là sự sống. Nước được cấu tạo bởi nguyên tử hydro và oxy, công thức hóa học H2O. Trên một hành tinh, nếu tìm được nước thì khả năng hành tinh đó có sự sống Nước là tín hiệu của sự sống. Tại trong chính cơ thể chúng ta, thành phần cấu tạo cơ thể 70% là nước. Chỉ đúng tỉ lệ này nước mới giúp cơ thể duy trì được thân nhiệt 37oC.
Những người sốt cao do siêu vi dù đã uống hạ sốt paracetamol thì vẫn cần bổ sung nước, truyền nước mới giảm được sốt. Vì khi sốt tăng 1 độ C thì nhịp tim tăng 10-15 lần/phút, nhịp thở tăng 5-7 lần/ phút. Cơ thể mất nước qua hơi thở, mất nước khi thải nhiệt qua mồ hôi, nước tiểu. Em bé sốt và tiêu chảy cứ nghĩ là bệnh nhiễm trùng, sau khi truyền Lactate Ringer hoặc Natriclorua sẽ hết sốt đó là do chúng ta không quan tâm đến vấn đề mất nước làm thân nhiệt em bé cao. Khi nước cơ thể dưới tỉ lệ 70 thì sẽ gây sốt, tăng thân nhiệt.
2/ Nước tạo nên cấu trúc của cơ thể
Tất cả các chuỗi phản ứng hóa sinh cơ thể xảy ra bên trong môi trường nội môi cơ thể. Nội môi giải quyết các vấn đề chuyển hóa, dinh dưỡng, đào thải chất độc gồm xử lý giáng hóa, vận chuyển. Môi trường nước bên trong cơ thể có tầm quan trọng lớn, những quá trình chúng ta có thể hình dung được gồm sự chuyển hóa Canxi, Magne, sau uống rượu sự giải rượu xảy ra trong môi trường nước, chuỗi chu trình sinh năng lượng Kreb, dị hóa và đồng hóa các chất dinh dưỡng, vi trùng và virus cũng nằm trong môi trường nước, các chất độc, kim loại nặng đi vào cơ thể trong môi trường nước…
3/ Khi mất nước, người ta uống nhiều nước
Chúng ta hiện đang lọc nước và sử dụng nước sạch, nước lọc ngay cả đến mất hết cả vi khoáng.
Khi chúng ta dùng nước không có khoáng cùng với đồ ăn, chẳng hạn bánh mì khô, thì khi thức ăn vào dạ dày, nước không có khoáng sẽ hòa tan cùng thức ăn có hàm lượng khoáng vào cơ thể. Nhưng nếu chúng ta uống nước không có khoáng vào cơ thể khi cơ thể đang cân bằng (đã ăn sau 3-4 tiếng) thì cơ thể chúng ta sẽ bị lấy khoáng ra để bù vào. Chất khoáng bị lấy đi nằm ở răng và xương làm cơ thể mất khoáng loãng xương, răng dễ buốt.
Ví dụ trường hợp cơ thể đang lao động vã mồ hôi, chúng ta lại uống nước không có khoáng để bù nước là cách uống nước không đúng. Mồ hôi của chúng ta có vị mặn do có muối khoáng, khi chúng ta mất khoáng thì trung tâm khát cũng gây ra cảm giác khát như mất nước. Những người lao động khi khát họ dùng một quả chanh chấm muối hoặc uống một cốc chanh muối sẽ dừng mồ hôi. Cách để dừng ra mồ hôi và hết khát là thay vì uống nước lọc, hãy uống cũng một chai nước lọc nhưng cho thêm vào lát chanh, vài hạt muối, một thìa đường khi uống sẽ hết khát do bù được khoáng.
Nhân ở đây cũng nói thêm, trung tâm báo khát của người lớn tuổi không còn nhạy, người lớn sẽ không thấy khát mặc dù cơ thể đang thiếu nước. Vì vậy nên người già đừng đợi đến khát hãy uống nước.
Dung dịch Oresol được khuyến cáo sử dụng để bù nước và khoáng khi trẻ em bị tiêu chảy chứ không phải nước lọc không có khoáng. Trong thành phần oresol gồm ion Kali, Natri, Clorua,… giúp bù lại điện giải trong những trường hợp sốt cao, tiêu chảy, người lao động nặng nhọc, hoạt động thể thao.
Nước có hàm lượng vi khoáng sẽ gần giống với nước tự nhiên là nước nuôi tế bào. Ví dụ nước trong trái dừa trên cây là nước tự nhiên, có nội mô, độ thẩm thấu gần giống như dịch máu trong lòng mạch máu. Nước quả dừa này có thể cắm truyền vào tĩnh mạch người trong những trường hợp cấp cứu mà không có phương tiện. Trong các tài liệu sinh tồn của quân đội, thám hiểm, đã có đề cập sử dụng nước trái dừa truyền trong trường hợp khẩn cấp. Nước trái cây được ép ra từ trái cây, nước mía cũng là nước tự nhiên nuôi tế bào, là môi trường diễn ra các phản ứng bên trong của thực vật nên khi uống những nước tự nhiên môi trường tương tự cơ thể, cơ thể sẽ hạn chế việc lấy mất chất khoáng để bù lại.
Tóm lại nước lọc không có khoáng nên uống trong bữa ăn vì cơ thể có thể lấy khoáng từ đồ ăn để bù vào, còn khi tập thể thao mất mồ hôi thì phải uống ước có chất khoáng. Khi nhu cầu nước cơ thể chúng ta tăng do trời nóng, hoạt động hoặc do bệnh cảm cúm làm sốt mất nước chúng ta quan tâm thêm đến việc uống ước có khoáng.
BS PHAN NHẬT HÙNG, KHOA NỘI TIÊU HÓA HUYẾT HỌC