Ngày Tết ăn uống thế nào?

Tết là dịp gia đình đoàn tụ và các buổi tiệc được tổ chức với thức ăn phong phú, chắc chắn nhà nào cũng chuẩn bị những món ăn truyền thống đặc trưng ngày Tết theo vùng miền: miền Bắc thì có bánh chưng, giò chả, thịt đông, canh măng nấu chân giò, canh bóng thả, nem rán (chả giò)…; miền Trung thì có bánh tét, gà luộc, giò, thịt heo ngâm mắm và các món mặn để lâu được như tôm rim; thịt kho tàu…; miền Nam thì cũng có bánh tét nhưng khác bánh tét miền Trung là nhiều đậu xanh, nhiều thịt hơn, và còn có bánh tét nhân ngọt, bên cạnh đó người miền Nam luôn có một nồi to thịt kho trứng và canh khổ qua nhồi thịt…

kết hợp các món ăn một các hợp lý với lượng vừa đủ, hạn chế các món ăn trùng lặp

Các món ăn cổ truyền ngày Tết thể hiện sự khác biệt về văn hóa, phong tục tập quán và điều kiện tự nhiên nên những món ăn này mang đặc điểm và hương vị riêng ở mỗi vùng miền. Nhưng cho dù miền nào thì các món ăn đã được ông bà xưa đúc kết và ẩn chứa trong đó tình cảm, sự hài hòa về vị giác và đậm đà bản sắc dân tộc. Ví dụ như ngày Tết miền Bắc, miền Trung không thể thiếu dưa hành muối và dưa món, là những món thuộc nhóm rau củ, ăn chung với bánh chưng, thịt đông, giò chả cho đỡ ngán và đủ chua để kích thích vị giác, giúp dễ tiêu hóa hơn. Hay như món chân giò hầm măng, chân giò chứa rất nhiều acid béo no, nhiều cholesterol, nhưng khi kết hợp với măng khô giàu chất xơ thì sẽ giúp phần nào hạn chế việc hấp thu chất béo không có lợi cho sức khỏe. Người miền Nam thì có dưa giá để ăn kèm thịt kho hột vịt, giúp tăng tiết men tiêu hóa và tăng cảm giác ngon miệng.
Cho dù sự kết hợp giữa các món ăn cổ truyền thể hiện sự tinh tế trong ẩm thực của ông cha xưa, nhưng với thời hiện tại, khi mà quanh năm mọi người đã ăn uống tương đối dư thừa; khi mà tỷ lệ béo phì của trẻ em cũng như người lớn đáng báo động; khi mà các bệnh lý mạn tính không lây liên qua đến dinh dưỡng gia tăng nhanh chóng; và đặc biệt với người cao tuổi – khi mà nhu cầu năng lượng giảm 30% so với lúc trẻ, khi quá trình tiêu hóa và hấp thu chất đạm giảm, khi cơ thể nhạy cảm hơn với nhóm bột đường, khi dễ rối loạn mỡ máu và nhu động ruột ở người cao tuổi giảm nên dễ táo bón hơn hơn… thì món ăn cổ truyền có vài điểm bất lợi cần xem xét, Vì vậy cần:

  1. Ăn uống khoa học

Lời khuyên cho bạn chính là mỗi bữa ăn chỉ nên ăn khoảng 70 – 80% lượng thức ăn so với bình thường.

Để đảm bảo cơ thể có đủ năng lượng để tham gia các hoạt động ngày tết, bạn nên chia nhỏ các bữa ăn, thay vì ăn 3 bữa chính như thường lệ, có thể chia nhỏ thành 4 – 5 bữa trong ngày. Lưu ý không nên ăn quá no.

Đồ ăn và thức uống trong ngày tết cũng cần phải đảm bảo các yếu tố về vệ sinh, an toàn thực phẩm. Nếu có uống rượu bia trong những dịp này, bạn cũng không nên uống quá say và uống thường xuyên, không uống quá 5 lần/ tuần. Đã uống rượu bia thì không lái xe.

  1. Kết hợp các món ăn hợp lý

Khi lên thực đơn cho ngày tết bạn nên kết hợp các món ăn một cách hợp lý với lượng vừa đủ, hạn chế các món ăn trùng lặp, ví dụ như đã có bánh chưngbánh tét thì nên hạn chế các món giàu tinh bột khác như bún, miến,…

Đồng thời, bạn cũng nên hạn chế sử dụng các loại thực phẩm chế biến sẵn, các món chiên xào nhiều dầu mỡ. Thay vào đó hãy sử dụng các phương pháp chế biến khác như hấp, luộc, nướng,… đồng thời bổ sung thêm hải sản vào thực đơn ngày tết để kích thích vị giác cho mọi người.

Bổ sung thêm vitaminchất xơ bằng rau củ, trái cây để cân bằng dinh dưỡng. Hơn hết, bạn cũng nên hạn chế sử dụng rượu bia và các loại đồ uống có cồn, có gas và thay vào đó có thể dùng trà trái cây hoặc các loại nước ép lành mạnh, tốt cho sức khỏe.

  1. Bố trí bữa ăn ngày tết

Dù là tết hay ngày thường bạn cũng tuyệt nhiên không nên bỏ bữa, vẫn đảm bảo gia đình có 3 bữa ăn chính trong ngày, thực đơn thay đổi theo khẩu vị gia đình.

Trong trường hợp không ăn đúng bữa, thì cũng nên dùng một ít sữa để thay thế, đặc biệt là với người già và trẻ em.

Ăn đủ chất, đủ rau cũng là một trong những lưu ý quan trọng khi bố trí bữa ăn dịp tết.

Nếu trong thực đơn không đủ rau, bạn có thể chọn bổ sung bằng các loại trái cây tráng miệng. Đồng thời, cũng nên hạn chế những loại hoa quả chứa nhiều đường, bánh mứt ngọt.

  1. Các thức uống trong ngày tết

Đa số những loại thức uống ngày tết được sử dụng là bia, rượu và nước ngọt. Tuy nhiên đây đều là những loại đồ uống nếu uống nhiều sẽ không tốt. Chính vì thế bạn chỉ nên dùng 1 lon bia (330ml) hoặc 1 ly rượu nhẹ (60ml) là tốt nhất.

Còn đối với nước ngọt, một ngày cũng không nên dùng quá 1 lon, đối với những bệnh nhân đái tháo đường (tiểu đường) thì không nên dùng.

Bên cạnh đó, bạn có thể chọn những loại nước ép hoặc trà để thay thế cho bia rượu hay nước ngọt trong ngày tết.

  1. Không nên tích trữ quá nhiều thức ăn

Việc tích trữ quá nhiều thực phẩm trong ngày tết là một thói quen không tốt, vì bạn không thể đảm bảo được rằng mình sẽ bảo quản tốt tất cả các loại thực phẩm được.

Chỉ nên trữ thực phẩm vừa đủ dùng, hơn nữa đối với những loại thực phẩm cần trữ đông, bạn nên chia thành từng gói nhỏ để bảo quản và dùng hết sau khi rã đông.

Đối với các loại bánh mứt, giò chả chế biến sẵn bạn cũng nên hạn chế dùng. Nếu được hãy tự tay chuẩn bị chúng với một lượng vừa đủ, bảo quản đúng cách và dùng dần trong tết.

Bạn tốt nhất vẫn nên tận dụng những nguồn thực phẩm tươi sống để chuẩn bị thức ăn, điều này vừa đảm bảo dinh dưỡng vừa đảm bảo hương vị thơm ngon.

  1. Giải quyết những vấn đề về tiêu hóa trong ngày tết

Việc ăn uống nhiều món và nhiều bữa trong ngày tết sẽ khiến bạn không thể nào tránh khỏi việc gặp phải những vấn đề về tiêu hóa.

Rối loạn tiêu hóa là hội chứng thường gặp do bạn đã dùng phải những loại thực phẩm để lâu, chứa chất bảo quản hoặc do ăn dư đạm, dư chất béo.

Để khắc phục tình trạng này bạn nên chọn cách ăn chín, uống chín, dùng các loại thức ăn dễ tiêu hóa đạm như cà chua, thơm (dứa/khóm), bổ sung các loại thực phẩm lên men hỗ trợ tiêu hóa như sữa chua (ăn hoặc uống), các loại dưa kiệu, cải chua,…

Lưu ý nên dùng sữa chua thường xuyên vì đây là thực phẩm giúp lợi khuẩn đường ruột.

Nếu gặp phải tình trạng tiêu chảy, nôn mửa thì bạn hãy nhanh chóng bổ sung chất điện giải, dùng thêm muối hoặc đường bằng cách ăn từng muỗng chậm.

Không để cơ thể rơi vào tình trạng mất nước, không vội dùng thuốc cầm ói ngay sau khi có triệu chứng nôn mửa. Bạn cần đến gặp bác sĩ ngay nếu có tình trạng nặng hơn như sốt cao, mất nước,…

Với những bệnh nhân có tiền sử viêm loét dạ dày, dễ bị kích ứng, khó tiêu thì nên hạn chế những loại thức ăn có vị chua, cay, hạn chế tối đa việc sử dụng rượu bia, thức ăn nhiều đạm, nhiều chất béo và tuyệt đối không nên bỏ bữa.

Cùng với đó, người bệnh cần ăn uống điều độ và luôn chuẩn bị sẵn các loại thuốc bao tửđầy hơi, trung hòa axit để sử dụng khi cần.

7. Những đối tượng cần cẩn trọng về dinh dưỡng ngày tết

7. 1. Dinh dưỡng cho ngày tết đối với trẻ em

Khi trẻ ở nhà hay đi chúc tết cùng gia đình, bố mẹ hãy luôn nhớ: hạn chế cho trẻ ăn các loại thực phẩm chứa nhiều tinh bột, dầu mỡ, chất béo và độ ngọt nhiều, các loại nước ngọt, nước trái cây đóng hộp… vì chúng dễ gây đầy bụng khó tiêu, chưa kể còn rất giàu năng lượng dễ gây thừa cân, béo phì.

Trong một ngày, cố gắng đảm bảo đầy đủ 3 bữa chính và 2 bữa phụ cho trẻ. Chế biến các món ăn dinh dưỡng ngày tết cho trẻ dễ ăn, dễ tiêu hóa. Tăng cường cho trẻ ăn rau củ quả tươi, trái cây thay vì thực phẩm chế biến sẵn.

7.2. Dinh dưỡng ngày tết đối với phụ nữ đang mang thai

Mẹ bầu hãy luôn ghi nhớ câu thần chú “mẹ ăn gì con ăn đó” để có thể chọn cho cả hai mẹ con những món ăn dinh dưỡng ngày tết tốt cho sức khỏe. Theo đó, dù ở giai đoạn mang thai nào mẹ hãy dũng cảm nói “không” hoặc dùng rất hạn chế:

  • Thức ăn: Các món chiên rán nhiều dầu mỡ (vì chúng có thể khiến mẹ tăng cân và làm tình trạng nghén trở nên tồi tệ hơn), các loại bánh mứt ngọt, thực phẩm chế biến sẵn, món lẩu (nếu chưa nấu chín kỹ rất dễ bị nhiễm giun sán, ký sinh trùng), các món ăn lên men (dưa hành, dưa kiệu…), thực phẩm giàu tinh bột (bánh chưng).
  • Thức uống: Rượu, trà, cà phê, nước uống có ga.

Vậy mẹ bầu nên ăn gì để đảm bảo dinh dưỡng ngày tết cho cả mẹ lẫn con?

  • Thức ăn: Ăn các thực phẩm tươi sống được nấu chín kỹ, ăn nhiều các loại hoa quả và trái cây để tăng cường vitamin và chất xơ, ăn các loại hạt (hạnh nhân, óc chó, hướng dương, bí, sen…) để bổ sung các axit béo thiết yếu và khoáng chất… rất cần thiết cho sự phát triển của thai nhi.
  • Thức uống: Uống nước trái cây ép (ưu tiên trái cây ép ít ngọt), nước đun sôi để nguội và sữa (nếu muốn)…

7.3.Dinh dưỡng những ngày tết đối với người cao tuổi, người có bệnh mạn tính

Những bệnh nhân mắc các bệnh mạn tính như tim mạch, đái tháo đường cần lưu ý kiêng ăn nhiều tinh bột, không sử dụng các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo động vật.

Riêng bệnh nhân đái tháo đường không dùng quá 200gr bánh chưng (hoặc bánh tét) mỗi ngày và hạn chế tối đa các loại bánh ngọt, mứt. Người bệnh tăng huyết áp thì không nên dùng thực phẩm có hàm lượng muối cao.

Các loại thịt nguội, giò chả trong ngày tết cũng được khuyến cáo hạn chế dùng cho bệnh nhân đái tháo đường, cao huyết áp, vì chúng giàu đạm và chứa các axit béo no không bão hòa hoặc thậm chí là hàn the.

Món thịt kho trứng truyền thống chứa nhiều chất béo động vật, cho nên sẽ không tốt đối với những bệnh nhân tăng huyết áp, đái tháo đường, người có các bệnh liên quan đến gan, mật. Trứng không tốt cho bệnh nhân tim mạch vì có thể gây nguy cơ xơ vữa động mạch cao.

  • Nhiều năng lượng và chất béo: 1/4 bánh chưng vuông loại nhỏ có cạnh khoảng 15cm cũng đã cung cấp 600-700 Kcal; 100 g giò thủ cung cấp 553 Kcal và 54 g chất béo; 1 phần thịt đùi heo kho trứng (gồm 100 thịt và 1 trứng vịt) cung cấp 600 Kcal và 35 g chất béo; 100 g lạp xưởng cung cấp 585 Kcal và 55 g chất béo , 100 g chân giò chứa khoảng 230 Kcal và 20 g chất béo,…

Vì vậy, người cao tuổi, những người béo phì, có bệnh tim mạch hay bệnh đái tháo đường rất cần chú ý không ăn nhiều các thực phẩm này.

  • Nhiều muối: Các loại giò, chả, thịt heo hay bắp bò ngâm mắm, dưa hành, dưa món,…đều là những món ngon, dễ ăn trong ngày Tết, nhưng lại có khá nhiều muối.    Vì vậy, người cao tuổi và người có bệnh tăng huyết áp nên hạn chế ăn nhiều những món này trong dịp Tết.
  • Nhiều đường: ngày Tết nhà nào cũng có các loại bánh mứt và nước ngọt, đều chứa nhiều đường đơn, hấp thu nhanh làm tăng đường huyết sau ăn nhanh chóng, gây khó chịu với người cao tuổi và làm nặng nề hơn với người bệnh đái tháo đường.
  • Nhiều thịt, ít rau củ và thủy hải sản: thường các món cổ truyền được chế biến từ thịt heo, bò, gà…nên đến nhà nào cũng ăn từng đó món sẽ dễ ngán. Còn rau củ quả thì khó bảo quản lâu và thường không còn chỗ để trong tình trạng tủ lạnh đã đầy ắp thịt, gà, giò chả…vì vậy nếu trong những ngày Tết, người cao tuổi đã giảm nhu động ruột mà ăn ít chất xơ thì tình trạng táo bón và nhiệt miệng dễ xảy ra trong và sau Tết.

Để đáp ứng được nhu cầu bồi bổ và bảo vệ sức khỏe, ngoài các nguyên tắc chung nêu trên người lớn tuổi cần tuân thủ các nguyên tắc dinh dưỡng cho ngày tết như sau:

  • Ăn chậm, nhai kỹ thức ăn. Thực đơn thay đổi theo từng bữa ăn, tránh ăn đi ăn lại một món.
  • Chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ, không ăn quá no khiến dạ dày làm việc vất vả, khó tiêu.
  • Hạn chế ăn thực phẩm có hàm lượng muối cao (thực phẩm chế biến sẵn, dưa cà muối…), thực phẩm nhiều dầu mỡ… Thay vào đó, người lớn tuổi ăn nhiều món ăn dinh dưỡng ngày tết được chế biến theo phương pháp hấp, luộc, hầm thái nhỏ và mềm để dễ nhai và dễ tiêu hóa.
  • Nên ăn cá nhiều hơn thịt, ăn các thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật như vừng, đậu hũ, các loại đậu… Tránh ăn bánh kẹo ngọt, thực phẩm chứa nhiều tinh bột và chất béo như bánh chưng, giò thủ, thịt nấu đông..
  • Uống đủ lượng nước cơ thể cần (khoảng 1,5 lít/ngày). Ngoài ra, có thể uống sữa, uống chè sen, chè ngó sen… tránh cà phê, nước trà quá đặc.

7.4. Dinh dưỡng ngày tết đối với người đang giảm cân

Uống nhiều nước, ăn nhiều rau xanh, trái cây là một trong những nguyên tắc dinh dưỡng cho ngày tết mà người đang giảm cân cần phải thuộc lòng. Ngoài ra, để đảm bảo việc giảm cân của mình hiệu quả, bạn cần chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ để đảm bảo lượng calo nạp vào được tiêu thụ hết. Đồng thời, cần ăn chậm, nhai kỹ và tránh ăn các thực phẩm giàu tinh bột và thực phẩm ngọt, nhiều đường.

    1. Cách bảo quản thực phẩm đảm bảo dinh dưỡng cho ngày tết

Ở khắp các vùng miền, việc nhà nhà, người người “trữ” thực phẩm dùng trong 3 ngày tết rất phổ biến. Để tránh gặp phải tình trạng thực phẩm bị vi khuẩn xâm nhập hư hỏng, khiến các món ăn dinh dưỡng ngày tết không còn dinh dưỡng, hãy bỏ túi các mẹo sau:

  • Với thực phẩm tươi sống: Cần rửa sạch, để ráo nước, phân loại và cho vào túi đựng thực phẩm hoặc các hộp nhựa bảo quản trong ngăn đông. Đến bữa, rã đông vừa đủ các thực phẩm cần sử dụng.
  • Với các loại rau củ, trái cây: Rửa và làm sạch những phần bị dập, hư hỏng, để ráo và cho vào túi đựng thực phẩm buộc kín, bảo quản trong ngăn mát. Đặc biệt với trái cây, khi nào ăn hãy gọt vỏ, không gọt vỏ trước.
  • Với thực phẩm đã nấu chín: Để nguội, cho vào hộp có nắp đậy hoặc sử dụng màng bọc thực phẩm bọc lại và cho vào ngăn mát tủ lạnh.
  • Các loại bánh chưng, bánh tét: Cất nơi thoáng mát, không đè hoặc để bất cứ vật gì lên bánh. Tốt nhất nên treo bánh lên.
  • Giò, nem, chả: Bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh.

Cuối cùng, để đảm bảo các món ăn dinh dưỡng ngày tết thật sự dinh dưỡng và an toàn thì bạn hãy sử dụng chúng trong thời hạn quy định. Đồng thời, cần tuân thủ các quy tắc bảo quản cho từng loại thực phẩm, giúp thực phẩm luôn tươi ngon và an toàn vệ sinh, đảm bảo dinh dưỡng ngày tết cho cả gia đình.

Tài liệu tham khảo

https://ttdinhduong.org

https://viendinhduongtphcm.org

https://hcdc.vn

bvphuongchi.com

http://www.benhviennhi.org.vn

BS DƯƠNG QUỐC HIỀN

Trưởng khoa Truyền nhiễm- BV ĐKTT An Giang

TỔNG ĐÀI ĐẶT LỊCH KHÁM BỆNH

1900585888 (bấm phím 1)