Viêm tụy cấp là một quá trình tổn thương cấp tính của tụy, bệnh thường xảy ra đột ngột với triệu chứng lâm sàng đa dạng, phức tạp từ viêm tụy cấp nhẹ thể phù nề cho đến viêm tụy cấp nặng thể hoại tử với tình trạng suy đa tạng, tỷ lệ tử vong cao.
Tăng triglycerid máu là nguyên nhân phổ biến thứ ba gây viêm tụy cấp sau sỏi mật và nghiện rượu, tần suất mắc vào khoảng 7-10% tổng số các trường hợp viêm tụy nói chung. Viêm tụy cấp tăng triglycerid chiếm tới 20% ở các đối tượng không nghiện rượu và không mắc các bệnh lý đường mật, một nghiên cứu cũng cho thấy 56% các trường hợp viêm tụy cấp ở thai phụ có tăng triglycerid.
Thay huyết tương (Therapeutic plasma exchange- TPE) là một kỹ thuật tách huyết tương sử dụng máy siêu lọc và màng lọc tách huyết tương thông qua vòng tuần hoàn ngoài cơ thể để tiến hành tách bỏ huyết tương có chứa thành phần gây bệnh có trọng lượng phân tử lớn trong huyết tương và đồng thời bù lại thể tích huyết tương đã bị loại bỏ bằng dung dịch điện giải, dung dịch keo, huyết tương tươi đông lạnh hoặc dung dịch albumin 4-5%.
Hiệp Hội Lọc máu Hoa Kỳ (American Society of Apheresis) khuyến cáo thay huyết tương được chỉ định khi triglycerid > 10mmol/l có thể bắt đầu ngay sau chẩn đoán viêm tụy cấp tăng triglycerid được thiết lập, điều trị mỗi ngày trong 1–3 ngày đến khi đạt mục tiêu nồng độ triglyceride.
BÁO CÁO CA LÂM SÀNG
Bệnh nhân nam Lê Văn V. 33 tuổi, vào viện ngày 18/02/2021 vì đau bụng nôn mữa, điều trị ở tuyến dưới 03 ngày không cải thiện nên chuyển vào Khoa Hồi sức tích cực Bệnh viện ĐKTT An Giang. Bệnh nhân có tiền sử có việm tuỵ cấp 01 lần, BMI 29kg/m2 vào viện. Ghi nhận lúc vào viện bệnh nhân lừ đừ, mạch 100 l/p, huyết áp: 140/90mmHg, thở nhanh 28 l/p. Bụng chướng, đau khắp bụng, bí trung đại tiện. Xét nghiệm: Amylase máu: 381U/l, lipase máu 1001,9U/l, Triglycerid: 10.54mmol/h. Khí máu toan chuyển hóa: PH 7.3, PCO2 19mmHg, HCO3-: 8,4mmol/h
Siêu âm bụng: Viêm tuỵ . CT ổ bụng: Viêm tuỵ cấp nặng Panthaza E, hoại tử 50%.
Sau 12 giờ thay huyết tương xét nghiệm triglycerid giảm còn 1,12mmol/l, bệnh nhân được lọc máu liên tục do suy thận và toan chuyển hóa. Khi chức năng thận về bình thường, lâm sàng bệnh nhân ổn định, ngừng lọc máu liên tục, tiếp tục điều trị nội khoa với dinh dưỡng, insulin truyền tĩnh mạch, thuốc hạ triglycerid máu uống. HIện tại, bệnh nhân đã tạm ổn định, giảm đau thượng vị nhiều, tiếp xúc tốt, hết nôn ói và chuyển về khoa Tiêu hóa – huyết học điều trị tiếp.
Thay huyết tương là phương pháp hiện đại giúp giảm nhanh nồng độ triglycerid trong máu. Hiện nay phương pháp này đã được sử dụng phổ biến trong trong điều trị viêm tụy cấp tăng triglycerid.
Bệnh nhân đang thay huyết tương
BsCKII. Phạm Ngọc Kiếu. Trưởng khoa Hồi sức tích cực
