Acetylcysteine và carbocysteine trong viêm đường hô hấp trên và dưới cấp ở trẻ không phải viêm phế quản-phổi mạn

Acetylcysteine and carbocysteine for acute upper and lower respiratory tract infections in paediatric patients ithout chronic broncho-pulmonary disease.Cochrane Database Syst Rev. 2009 Jan 21;(1):CD003124.
Duijvestijn YC, Mourdi N, Smucny J, Pons G, Chalumeau M.
Department of Paediatrics (119), Medical Centre Alkmaar, Wilhelminalaan 12, Alkmaar, Netherlands, 1815 JD. yvonneduijvestijn@xs4all.nl

Vấn đề: Acetylcysteine và Carbocysteine là thuốc làm tiêu chất nhày ( loãng đàm) hầu như được kê toa phổ biến ở các nước Châu Âu. Theo chúng tôi, chưa có nghiên cứu tổng quan nào được công bố về hiệu quả và độ an toàn của thuốc trong nhiễm trùng hô hấp cấp ( ARTIs) ở trẻ không phải viêm phế quản – phổi mạn.

Mục tiêu: Để đánh giá hiệu quả và độ an toàn, thiết lập tỉ số nguy cơ – lợi ích của  acetylcysteine và carbocysteine trong điều trị triệu chứng của trẻ nhiễm trùng hô hấp cấp ( ARTIs) không do viêm phế quản – phổi mạn.

Chiến lược tìm kiếm: Chúng tôi tra cứu thông tin từ Trung tâm đăng ký các nghiên cứu có đối chứng Cochrane (Thư viện Cochrane số 4, 2007 ) gồm những chuyên viên nghiên cứu thuộc nhóm ARI, MEDLINE (1966 – 2008), EMBASE (1980 – 2008); Micromedex (2008), Pascal (1987 – 2004), và thư mục bài báo khoa học (1974 – 2008)

Tiêu chí lựa chọn: Nghiên cưú về hiệu quả, chúng tôi chọn các nghiên cứu ngẫu nhiên có đối chứng dể so sánh giữa liệu pháp dùng acetylcysteine – carbocysteine hoặc giả dược đơn trị hoặc phối hợp chúng với nhau. Nghiên cứu về độ an toàn, chúng tôi cũng chọn các nghiên cứu so sánh giữa điều trị  dùng acetylcysteine – carbocysteine so với điều trị tích cực hoặc không điều trị và tường trình các ca bệnh. 

Phân tích và thu thập dữ liệu: Ít nhất hai tác giả rút ra số liệu và đánh giá chất lượng nghiên cứu. Chúng tôi thực hiện phân tích phân nhóm các trẻ nhỏ hơn 2 tuổi.

Kết quả chính: Sáu nghiên cứu, gồm  497 người tham gia vaò NC đánh giá hiệu quả của thuốc. Cho thấy có vài lợi ích tử thuốc tiêu chất nhày, tuy nhiên sự khác biệt ít về mặt lâm sàng. Không đưa ra kết luận nào ở nhóm trẻ dưới hai tuổi vì các số liệu không đủ. 34 nghiên cứu về độ an toàn của thuốc, có 6 nghiên cứu trước đó (gồm 2054 trẻ) được đưa vào NC về độ an toàn. Nói chung tính an toàn của thuốc thì tốt nhưng chưa đủ số liệu để đánh giá dộ an toàn ở trẻ nhũ nhi nhỏ hơn 2 tuổi. Tuy nhiên, có 48 trường hợp ngược lại có tăng tiết ở phế quản xảy ra ở trẻ nhũ nhi được báo cáo bởi hệ thống cảnh báo dược phẩm của Pháp. 

Kết luận của tác giả: Kết quả của tổng quan này cần phải được diễn dịch thận trọng vì số lượng người tham gia nghiên cứu có giới hạn nên chất lượng về phương pháp nghiên cứu có nhiều nghi vấn. Acetylcysteine và carbocysteine dường như ít có hiệu quả và nhưng dường như an toàn ở trẻ trên 2 tuổi. Nên có sự cân nhắc khi kê toa  acetylcysteine và carbocysteine  cho các bệnh tự khỏi ( vd : ho, viêm phế quản…) . Đối với trẻ dưới 2 tuổi, nên quan tâm đến sự an toàn, chỉ dùng thuốc này cho  nhiễm trùng hô hấp cấp trong phạm vi các nghiên cứu đối chứng ngẫu nhiên.

Người dịch : BS Nam Phương, khoa Nhi – BVĐKTT An Giang