DỊCH COVID-19 SAU 5 NĂM
BS.CKII. Dương Quốc Hiền – Trưởng khoa Truyền nhiễm BVĐKTT An Giang
Tình hình dịch bệnh COVID-19 trên thế giới
Tính từ khi xuất hiện ca bệnh đầu tiên tại thành phố Vũ Hán, Trung Quốc (31/12/2019) cho đến nay (25/5/2025) cả Thế giới ghi nhận 777.950.273 ca mắc và hơn 7 triệu ca tử vong (khoảng 0,9%) do COVID-19.
Đến tháng 11/2021, sự xuất hiện của biến thể mới Omicron “siêu lây nhiễm” nhưng ít gây ra biến chứng nặng đã làm thay đổi Thế giới. Dịch COVID-19 đã bước sang một trang mới mang tên “làn sóng Omicron”. Trong năm 2022, liên tục xuất hiện các dòng phụ phát sinh từ Omicron, gây ra những làn sóng mắc mới như BA.4, BA.5, BA.2.75,…
Làn sóng Omicron khiến số ca mắc tăng vọt, số ca nhập viện tăng (dù tỷ lệ thấp hơn Delta), chủ yếu ở người chưa được tiêm vaccine. Biến thể mới này gây ra triệu chứng nhẹ hơn so với Delta. Một số nguyên nhân đã dẫn đến sự thay đổi này, đó là virus chủ yếu nhân lên và gây ra các triệu chứng ở đường hô hấp trên nên ít nguy hiểm hơn. Hơn nữa, khả năng miễn dịch của các nhóm dân số đã tăng lên nhờ tiêm chủng vaccine và miễn dịch có được từ lần mắc trước đó.
Đến tháng 3/2022, WHO ước tính gần 90% dân số toàn cầu có kháng thể chống lại virus COVID-19 thông qua tiêm chủng hay đã từng mắc COVID-19 trước đó.
Ngày 05/5/2023, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra công bố dịch COVID-19 không còn được coi là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng gây quan ngại quốc tế và chuyển từ giai đoạn khẩn cấp sang quản lý bệnh lâu dài dựa trên các chỉ số như số ca bệnh tử vong và tỷ lệ tử vong do COVID-19 đã giảm nhanh và ổn định trong thời gian gần đây. Đồng thời, số lượng người bệnh phải nhập viện và trường hợp nặng, đòi hỏi điều trị tích cực đã giảm đáng kể. Điều này cho thấy những biện pháp kiểm soát dịch bệnh mà thế giới triển khai đạt được kết quả tích cực.
Kể từ khi Omicron xuất hiện, virus vẫn liên tục biến đổi. Hiện nay, có hơn 500 dòng phụ của biến thể Omicron đang lưu hành, nhưng không có dòng nào được chỉ định là biến thể mới cần quan tâm. Cho đến nay, các dòng phụ này của Omicron có nhiều điểm chung: có khả năng lây truyền cao, sao chép ở đường hô hấp trên và có xu hướng gây ra bệnh ít nghiêm trọng hơn so với các biến thể đáng lo ngại trước đó.
Từ đầu năm 2025 đến nay (5/2025), tại khu vực châu Á, một số nước như Trung Quốc, Hồng Kông, Singapore, Thái Lan ghi nhận sự gia tăng số ca mắc, nhất là số nhập viện nhưng vẫn trong khả năng kiểm soát của hệ thống y tế. Biến thể LP.8.1 từng chiếm ưu thế, nay đang dần bị thay thế bởi biến thể NB.1.8.1 – một biến thể đang được theo dõi. Biến thể này mang các đột biến liên quan đến khả năng lây truyền cao hơn và đang gia tăng tần suất ghi nhận, chiếm khoảng 10,7% các mẫu giải trình tự gene toàn cầu vào giữa tháng 5. Tuy nhiên, các biến thể mới này không có nguy cơ gia tăng mức độ nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng so với các biến thể lưu hành khác.
Tình hình dịch bệnh tại Việt Nam
Ngày 19/10/2023, Bộ Y tế Việt Nam ban hành Quyết định số 3896/QĐ-BYT: từ 20/10/2023 COVID-19 không còn là bệnh truyền nhiễm nhóm A mà chuyển sang nhóm B theo Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007. Bệnh không mất đi vì thế có lúc tăng lúc giảm số ca mắc, thậm chí có tính chất chu kỳ như Cúm, Tay chân miệng, Sốt xuất huyết…
Từ đầu năm đến nay (5/2025), Việt Nam ghi nhận 641 ca mắc COVID-19 tại 39 tỉnh, thành phố, không có ca tử vong. Các địa phương có số ca mắc cao nhất là Hà Nội (153 ca), Hải Phòng (138 ca), TP. Hồ Chí Minh (80 ca). Hiện chưa xuất hiện ổ dịch tập trung, tuy nhiên có sự gia tăng nhẹ số ca trong 3 tuần gần đây.
Theo thống kê của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh và Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU), biến thể NB.1.8.1 chiếm hầu hết các mẫu giải trình tự gene từ các bệnh nhân COVID-19 nhập viện trong tuần thứ 3 của tháng 5/2025 tại bệnh viện.
Nhận định và ứng phó với dịch bệnh COVID-19
Dù số ca mắc đang tăng tại một số nơi thuộc trong nước và khu vực, đến nay chưa có bằng chứng cho thấy các biến thể mới gây bệnh nặng hơn. Tuy nhiên, trong bối cảnh kỳ nghỉ hè đến gần, các hoạt động du lịch, vui chơi giải trí, tập trung đông người có thể làm gia tăng nguy cơ lây truyền bệnh.
Trước diễn biến dịch COVID-19, Bộ Y tế đã chủ động triển khai các biện pháp phòng, chống dịch, bao gồm: giám sát chặt chẽ, đánh giá nguy cơ, lấy mẫu xét nghiệm phát hiện biến thể, bảo đảm thu dung điều trị, kiểm soát lây nhiễm tại cơ sở y tế, phối hợp liên ngành và tăng cường truyền thông phòng bệnh cho người dân.
Khuyến cáo phòng, chống COVID-19
Để chủ động phòng, chống bệnh COVID-19, Bộ Y tế tiếp tục khuyến cáo người dân thực hiện tốt các biện pháp sau:
- Đeo khẩu trang nơi công cộng, trên phương tiện giao thông công cộng, tại cơ sở y tế.
- Hạn chế tụ tập nơi đông người (nếu không cần thiết).
- Rửa tay thường xuyên bằng nước sạch, xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
- Tăng cường vận động, rèn luyện thể lực, dinh dưỡng hợp lý.
- Khi có biểu hiện sốt, ho, khó thở thì phải đến ngay cơ sở y tế nơi gần nhất để được kiểm tra, theo dõi và xử lý kịp thời…
Bộ Y tế sẽ tiếp tục phối hợp với WHO và các đơn vị liên quan theo dõi chặt chẽ tình hình dịch COVID-19 trên thế giới và đưa ra các biện pháp phòng, chống dịch bệnh phù hợp, hiệu quả.
Tài liệu tham khảo:
- https://hcdc.vn;
- https://moh.gov.vn;
- https://www.who.int;