Tổng quan
Xét nghiệm chức năng gan là xét nghiệm máu được sử dụng để giúp tìm ra nguyên nhân gây triệu chứng bệnh và theo dõi quản lý bệnh gan hoặc tổn thương gan. Các xét nghiệm này đo nồng độ của một số enzyme và protein trong máu của bạn.
Một số xét nghiệm này đo lường khả năng gan thực hiện tốt các chức năng gồm sản xuất protein và loại bỏ bilirubin – sắc tố mật màu vàng, sản phẩm chất thải này nằm trong máu được gan loại bỏ. Các xét nghiệm chức năng gan khác đo lường các enzyme mà tế bào gan giải phóng để đáp ứng với tổn thương hoặc bệnh tật.
Kết quả xét nghiệm chức năng gan không bình thường không phải lúc nào cũng là bệnh gan. Bác sĩ sẽ giải thích kết quả của bạn và ý nghĩa của xét nghiệm.
Xét nghiệm để làm gì
Xét nghiệm chức năng gan có thể được sử dụng để:
- Tầm soát các bệnh nhiễm của gan, chẳng hạn như viêm gan.
- Theo dõi bệnh, chẳng hạn như viêm gan do virus hoặc do rượu, và xác định xem phương pháp điều trị có hiệu quả hay không.
- Tìm kiếm các dấu hiệu của bệnh nghiêm trọng, đặc biệt là sẹo ở gan, còn gọi là xơ gan.
- Theo dõi các tác dụng phụ có thể xảy ra của thuốc.
Xét nghiệm chức năng gan kiểm tra nồng độ của một số enzyme và protein trong máu của bạn. Nồng độ cao hơn hoặc thấp hơn bình thường có nghĩa là gan có vấn đề. Mức độ tăng và kiểu hình của các xét nghiệm này cùng với lâm sàng tổng thể sẽ cung cấp gợi ý về nguyên nhân.
Một số xét nghiệm chức năng gan phổ biến bao gồm:
- Alanine transaminase (ALT). ALT là một loại enzyme có trong gan giúp chuyển đổi protein thành năng lượng cho các tế bào gan. Khi gan bị tổn thương, ALT được giải phóng vào máu và mức độ tăng lên. Xét nghiệm này còn được gọi là SGPT.
- Aspartate transaminase (AST). AST là một loại enzyme giúp cơ thể phân hủy các axit amin. Giống như ALT , AST thường có trong máu ở mức thấp. Sự gia tăng nồng độ AST có thể có nghĩa là tổn thương gan, bệnh gan hoặc tổn thương cơ. Xét nghiệm này còn được gọi là SGOT.
- Alkaline phosphatase (ALP). ALP là một loại enzyme có trong gan và xương và rất quan trọng trong việc phân hủy protein. Mức ALP cao hơn bình thường có thể có nghĩa là gan bị tổn thương hoặc mắc bệnh, chẳng hạn như ống mật bị tắc hoặc một số bệnh về xương, vì loại enzyme này cũng có trong xương.
- Albumin và protein toàn phần. Albumin là một trong số nhiều protein được tạo ra trong gan. Cơ thể bạn cần những protein này để chống lại nhiễm trùng và thực hiện các chức năng khác. Mức albumin và protein thấp hơn bình thường có thể có nghĩa là gan bị tổn thương hoặc mắc bệnh. Những mức thấp này cũng có thể thấy ở các tình trạng liên quan đến bệnh hấp thu ở đường tiêu hóa hoặc bệnh thận gây tiểu protein.
- Bilirubin. Bilirubin là một chất được tạo ra trong quá trình phân hủy các tế bào hồng cầu. Bilirubin đi qua gan và được bài tiết qua phân. Nồng độ bilirubin cao hơn có thể có nghĩa là tổn thương gan hoặc mắc bệnh. Đôi khi, các tình trạng như tắc nghẽn ống mật hoặc một số loại thiếu máu cũng có thể dẫn đến tăng bilirubin.
- Gamma-glutamyltransferase (GGT). GGT là một loại enzyme trong máu. Mức cao hơn bình thường có thể có nghĩa là gan hoặc ống mật bị tổn thương. Xét nghiệm này không đặc hiệu và có thể tăng cao trong các tình trạng khác không phải bệnh gan.
- Thời gian prothrombin (PT). PT là thời gian tạo ra cục máu đông. PT tăng có thể có nghĩa là tổn thương gan. Tuy nhiên, nó cũng có thể cao hơn nếu bạn đang dùng một số loại thuốc làm loãng máu, chẳng hạn như warfarin.
Lấy máu xét nghiệm có gây hại gì cho cơ thể không?
Mẫu máu để xét nghiệm chức năng gan thường được lấy từ tĩnh mạch ở cánh tay của bạn. Vấn đề lo ngại liên quan đến xét nghiệm máu là đau hoặc bầm tím tại vị trí lấy máu. Hầu hết mọi người không có phản ứng nghiêm trọng khi lấy máu.
Bạn chuẩn bị như thế nào
Một số loại thực phẩm và thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm chức năng gan của bạn. Bác sĩ có thể sẽ yêu cầu bạn tránh ăn và uống một số loại thuốc trước khi lấy máu.
Máu của bạn sẽ được chuyển đến phòng xét nghiệm để phân tích. Nếu xét nghiệm được thực hiện tại chỗ, bạn có thể nhận được kết quả xét nghiệm trong vòng vài giờ. Nếu bác sĩ gửi máu của bạn đến cơ sở xét nghiệm khác, bạn sẽ được hẹn lấy kết quả sau thời gian lâu hơn.
Kết quả
Kết quả xét nghiệm máu tiêu chuẩn cho các xét nghiệm chức năng gan thông thường bao gồm:
- ALT . 7 đến 55 đơn vị trên một lít (U/L).
- AST . 8 đến 48 U/L .
- ALP . 40 đến 129 U/L .
- Albumin. 3,5 đến 5,0 gam trên decilit (g/dL).
- Tổng lượng protein: 6,3 đến 7,9 g/dL .
- Bilirubin. 0,1 đến 1,2 miligam trên decilit (mg/dL).
- GGT . 8 đến 61 U/L .
- PT . 9,4 đến 12,5 giây.
Những kết quả này là điển hình đối với nam giới trưởng thành. Kết quả phạm vi chuẩn có thể khác nhau giữa các phòng xét nghiệm và sẽ có khác biệt đối với phụ nữ và trẻ em
BS Phan Nhật Hùng, Khoa Nội Tiêu Hoá Huyết Học