Dự phòng loét do stress trong thiên niên kỷ mới: một tổng quan hệ thống và phân tích tổng hợp

Stress ulcer prophylaxis in the new millennium: a systematic review and meta-analysis 

Crit Care Med. 2010 Nov;38(11):2222-8.

Marik PE, Vasu T, Hirani A, Pachinburavan M. Division of Pulmonary and Critical Care Medicine, Eastern Virginia Medical School, Norfolk, VA, USA. marikpe@evms.edu

Đặt vấn đề: Những nghiên cứu quan sát gần đây cho rằng chảy máu từ nguyên nhân loét do stress rất hiếm gặp ở bệnh nhân trong đơn vị chăm sóc tích cực(ICU). Hơn nữa, nguy cơ chảy máu có thể không thay đổi trong việc sử dụng các biện pháp ức chế acid. Nuôi ăn sớm qua đường ruột (bắt đầu trong vòng 48 giờ nhập viện của ICU) giải thích cho các quan sát này. Tuy nhiên, dự phòng loét do stress  làm tăng nguy cơ viêm phổi bệnh viện và nhiễmClostridia difficile.

Mục tiêu: Một đánh giá có hệ thống y văn để xác định lợi ích và nguy cơ của dự phòng loét do stress và ảnh hưởng của dinh dưỡng qua đường ruột.

Dữ liệu: Medline, Embase, Cochrane Register of Controlled Trials và tổng quan các trích dẫn và các bài báo. 

Lựa chọn nghiên cứu: Các nghiên cứu ngẫu nhiên có đối chứng đánh giá sự liên quan giữa dự phòng loét do stress và xuất huyết tiêu hóa. Chúng tôi chỉ chọn những nghiên cứu so sánh giữa dùng kháng thụ thể histamin-2 với giả dược.

Trích xuất dữ liệu: Dữ liệu được tóm tắt về thiết kế nghiên cứu, cỡ mẫu, địa điểm, số bệnh nhân, các kháng thụ thể  histamine-2 và liều lượng sử dụng, tỷ lệ  xuất huyết tiêu hóa ý nghĩa lâm sàng, viêm phổi bệnh viện, tử vong, và nuôi ăn qua đường ruột.

Tổng hợp dữ liệu: 17 nghiên cứu (gồm 1836 bệnh nhân) đạt tiêu chí chọn vào. Bệnh nhân được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng qua đường ruột ở 3 nghiên cứu. Nhìn chung, dự phòng loét do stress với ức chế thụ thể histamin-2 làm giảm nguy cơ xuất huyết tiêu hóa (tỷ suất chênh 0,47; KTC 95%, 0,29-0,76; p <0,002, I = 44%), tuy nhiên, hiệu quả điều trị đã được ghi nhận chỉ trong nhóm bệnh nhân không được nuôi ăn qua đường ruột. Trong những bệnh nhân được cho ăn qua đường ruột, dự phòng loét do stress không làm thay đổi nguy cơ xuất huyết tiêu hóa (tỷ suất chênh 1,26; KTC 95% 0,43-3,7). Nhìn chung kháng thụ thể histamine-2 không làm tăng nguy cơ viêm phổi bệnh viện mắc phải (tỷ suất chênh 1,53; KTC 95% 89-2,61,; p = 0,12; I = 41%), tuy nhiên, biến chứng này tăng lên trong nhóm các bệnh nhân được cho ăn qua đường ruột (tỷ suất chênh 2,81; KTC 95% 1,20-6,56; p = 0,02; I = 0%). Nhìn chung, dự phòng loét do stress không ảnh hưởng đến tỷ lệ tử vong bệnh viện (tỷ suất chênh 1,03; KTC 95%, 0,78-1,37; p = 0,82). Tuy nhiên, tỷ lệ tử vong bệnh viện cao hơn trong những nghiên cứu (n = 2), trong đó bệnh nhân được cho ăn qua đường ruột và sử dụng kháng thụ thể histamin-2  (tỷ suất chênh 1,89; KTC 95% 1,04-3,44; p = 0,04, I = 0%). Phân tích độ nhạy và  hồi quy tổng hợp không  chứng minh được mối quan hệ giữa hiệu quả điều trị bằng kháng thụ thể H-2  và xuất huyết tiêu hóa theo thang điểm chất lượng Jadad  và cũng không theo năm của nghiên cứu.

Kết luận: Các kết quả phân tích tổng hợp này cho thấy rằng, ở những bệnh nhân được nuôi ăn qua đường ruột, dự phòng loét do stress là không cần thiết, hơn nữa việc điều trị này có thể làm tăng nguy cơ viêm phổi và tử vong. Tuy nhiên, vì không có nghiên cứu lâm sàng tiến cứu kiểm tra ảnh hưởng của nuôi ăn qua đường ruột đối với nguy cơ dự phòng loét do sterss, những phát hiện của chúng tôi cần được xem xét thăm dò và diễn giải thận trọng.

Người dịch : BS Trung, khoa ICU, bvag.com.vn